Waarom maakt stress dik?

Door stress krijgen veel mensen zin in ongezonde snacks. Maar dat is niet de enige reden dat stress een dikmaker is. Ook het hormoon cortisol speelt een rol. Diëtist Steffi Haazen vertelt je hoe dat werkt én wat je ertegen kunt doen.  

Om te beginnen: stress komt in verschillende soorten voor en hoeft niet altijd slecht te zijn. Als je bijvoorbeeld een deadline moet halen, examen doet of een parachutesprong maakt, kan je acute stress ervaren. Dit is gezond; je hebt die alertheid tijdelijk nodig om goed te kunnen reageren. Ben je al langere tijd overbelast op je werk, heb je privéproblemen of langdurige pijn door ziekte, dan kan er sprake zijn van chronische stress. Deze vorm is niet goed voor je gezondheid.

Ons lichaam zit slim in elkaar: bij stress geven de hersenen signalen af waardoor de bijnieren cortisol produceren; ofwel het stresshormoon. We hebben cortisol nodig voor allerlei lichamelijke processen, zoals het immuunsysteem en de suikerstofwisseling. Wie langere tijd last heeft van stress, maakt te veel cortisol aan en dat kan tot allerlei klachten leiden. Denk aan een hoge bloeddruk, extreme vermoeidheid en hoofdpijn. Ook kan chronische stress ongunstig zijn voor je gewicht. Dit geldt overigens niet voor iedereen, want de gevoeligheid voor cortisol verschilt per persoon.   

Toch leidt chronische stress er bij de meeste mensen toe dat ze aankomen in gewicht. Een verhoogd cortisol zorgt er namelijk voor dat je makkelijk meer eet dan je nodig hebt. Het stresshormoon stuurt signalen naar je brein waardoor je trek krijgt in snoep, chips, koek en andere producten waar veel calorieën inzitten. Deze beruchte ‘snacktrek’ is de belangrijkste reden dat stress een dikmaker kan zijn.

En dan is er nog iets. Het overschot aan cortisol zorgt voor een herverdeling van het vet in je lijf. Het haalt het vet weg bij je armen en benen en stuurt het naar je buik. En juist buikvet is het schadelijkste soort vet, omdat het in en rond je organen gaat zitten. Daar maakt het hormonen en ontstekingsstoffen aan die de kans op ziektes vergroten, zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en verschillende vormen van kanker. Ook voor je mentale gezondheid kan stress ongunstig zijn. Zo kun je door de ontstekingsstoffen last krijgen van een depressievere stemming. En sommige mensen krijgen daardoor nog meer zin om te snoepen.  

Als je wilt afvallen, kan het dus helpen om te checken of je niet te veel stress hebt. Gelukkig kun je zelf veel doen tegen stress. Vaker ontspannen is daarbij heel belangrijk. Maar juist als je veel stress ervaart, kan dat een uitdaging zijn.

Heb je last van chronische stress en lukt het je niet om die te verminderen? Bijvoorbeeld omdat je zorgen of (financiële) problemen hebt? Praat erover met je huisarts. Die kan controleren of je cortisolgehalte inderdaad is verhoogd en of stress daarvan de oorzaak is. Ook kan de huisarts je doorverwijzen naar iemand die jou ondersteunt om beter met stress om te gaan en er minder last van te hebben.