Stemmingswisselingen in de overgang

Van stemmingswisselingen tot somberheid: niet alleen je lichaam verandert als je in de overgang bent. Ook psychisch gebeurt er van alles. Hoe komt dat en wat kun je eraan doen? Huisarts Tamara en gynaecoloog Ginny Chamorro geven antwoord op 7 vragen.

1. Kan de overgang stemmingswisselingen veroorzaken?

Zeker. Sterker nog, psychische symptomen steken vaak eerder de kop op dan de bekende lichamelijke klachten zoals opvliegers. Dat komt omdat de oestrogeendaling, die opvliegers kan geven, later begint dan die van progesteron. Dat hormoon begint al rond je 40ste aan een glijvlucht. Ook als je nog gewoon ongesteld wordt. En als je weet dat progesteron kalmerend is, snap je meteen dat je bij een dalend niveau sneller gestrest kan raken of boos kan worden. Verder draagt progesteron onder andere bij aan een goede slaap en dempt het angst. Al met al dus best begrijpelijk dat veel 40-plusvrouwen verzuchten: ‘Ik herken mezelf niet meer.’

2. Heeft het zin de huisarts om hulp te vragen?

Ja, al was het alleen al omdat je jezelf daarmee serieus neemt. Vrouwen denken te vaak: ik ben zwak, anderen doen het beter. Maar in deze levensfase is het echt belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt. Het is daarom vooral dapper als je hulp durft te vragen bij stemmingsproblemen. Goed om te weten is dat een arts lastig kan vaststellen of je klachten wel echt door de overgang komen. Er is helaas geen simpele bloedtest die de overgang kan vaststellen. Als je rond de 45 bent, is de kans natuurlijk groot dat stemmingsklachten daardoor komen, maar zekerheid heb je pas als je menstruatie is gestopt.

3. Wat kan de huisarts wél bepalen?

Bijvoorbeeld of je schildklier nog goed werkt. Een te snelle of trage schildklier kan dezelfde soort klachten geven als de overgang: van opvliegers en een onregelmatige menstruatie, tot somberheid en stemmingswisselingen. Bij 40-plusvrouwen komt vooral een trage schildklier geregeld voor. Ook daarbij kan het wegvallen van progesteron een rol spelen, maar dat hoeft niet. Gelukkig is er voor schildklierproblemen wél een simpele bloedtest. Verder laat een huisarts vaak checken of iemand verhoogde ontstekingswaarden heeft, want ook dat kan somber maken. Maar het belangrijkste wat een huisarts kan doen als je met overgangsklachten langskomt, is met je doornemen welke leefstijlaanpassingen kunnen helpen. Misschien is gezonder eten of meer bewegen een optie?

4. Wat kan voeding voor je stemming doen?

Dat is deels persoonlijk. Sommige vrouwen krijgen opvliegers van sterk gekruid eten of alcohol, anderen van cacao of koffie. Als je een tijdje bijhoudt wat je eet en drinkt en hoe je je daarbij voelt, zie je misschien hoe je wat opvliegers betreft meer rust kunt krijgen. Maar wat voor iedere vrouw geldt, is dat je tijdens de overgang meer moeite krijgt je bloedsuikerspiegel stabiel te houden. En een te hoge of schommelende suikerspiegel kan ook opvliegers én stemmingswisselingen uitlokken. Wat helpt? Vervang witte broodsoorten, pasta en rijst vaker door de volkoren versie. Eet minder suiker en juist meer groente. Zorg ook voor genoeg eiwitten, die geven een goedgevuld gevoel.

Overigens stijgt je bloedsuikerspiegel ook van stress. Merk je dat je daar gevoeliger voor bent geworden? Je kunt proberen of ontspanningsoefeningen helpen. Of kijk eens of mindfulness iets voor je is. Uit een groot onderzoek van Rijksuniversiteit Groningen kwam een paar jaar geleden naar voren dat vrouwen in de overgang zich daar lichamelijk en mentaal vaak beter van gaan voelen.

5. Wat kan beweging voor je stemming doen?

Veel! Ook als je niet in de overgang bent. Eigenlijk knapt iedereen psychisch op van meer bewegen. Onder andere doordat je dan endorfinen aanmaakt. En van dat ‘gelukshormoon’ gaan vrouwen in de overgang juist minder aanmaken. Vooral krachttraining kan helpen die productie op peil te houden, ontdekten onderzoekers een paar jaar geleden. Mooi meegenomen: naast dat een pittige training je vrolijker maakt, kan het aantal opvliegers er ook door dalen. Ook van een ander ‘geluksstofje’, dopamine, ga je in de overgang minder aanmaken. En ook hiervan kun je de productie opvoeren door meer te gaan bewegen. Krachttraining is voor dit hormoon niet nodig, wandelen of zwemmen helpt ook.

6. Hoort hersenmist er ook bij?

Last hebben van je geheugen is iets anders dan stemmingswisselingen. Al kan het natuurlijk evengoed een vervelend gevoel geven. In je agenda kijken en 2 seconden later al niet meer weten hoe laat je bij de tandarts moest zijn. Herkenbaar? Je bent niet de enige. Veel vrouwen ervaren in de overgang problemen met woorden onthouden, spullen kwijtraken en afspraken vergeten. Dit wordt ook wel ‘brain fog’ of hersenmist genoemd. Onderzoek laat zien dat een daling van oestrogeen en slecht slapen door bijvoorbeeld opvliegers een rol spelen. Gelukkig trekken de klachten meestal na de overgang weer weg.

7. Gaan stemmingswisselingen ooit weer over?

Bij de meeste vrouwen wel. Vaak ontstaat er na een aantal jaar een nieuw evenwicht en ga je je psychisch beter voelen. Maar: ook dan is het een goed idee op je leefstijl te blijven letten. Je kunt er zo veel andere klachten mee voorkomen.

Meer doen?

Lekkerder in je vel

We helpen je graag op weg om op een makkelijke manier gezondere keuzes te maken. Goed eten, bewegen, ontspannen en slapen: het kan enorm helpen om je fitter te voelen.

Ontdek wat jij kan doen

Download Mijn Leefstijlcoach

Wil jij gezonder eten, meer bewegen, beter slapen of vaker ontspannen? Het lukt je met de gratis Mijn Leefstijlcoach app van Albert Heijn. Kies een challenge die bij jou past en begin vandaag nog!

Download de gratis app

Hoe gezond leef jij?

Kom er snel achter met onze gratis Leefstijlcheck. Krijg persoonlijk advies en ga direct aan de slag met de tips van onze 12 leefstijlexperts, heel veel inspiratie én gezonde extra’s. Doe mee!

Lees meer over de Leefstijlcheck